Najsilniejsze sezonowe alergeny roślin pylących

Pyłki roślin zaliczane są do alergenów wziewnych, które są czynnikiem najczęściej wywołującym objawy alergii. Sezon pylenia w Polsce trwa przez większość roku kalendarzowego - okres występowanie alergenów w powietrzu rozpoczyna się już nawet w połowie lutego i utrzymuje do połowy października. Narzędziem pomocnym w profilaktyce reakcji alergicznych u osób cierpiących z powodu kataru siennego, jest zapoznanie się z kalendarzem pyleń roślin w Polsce i głównych alergenów oddziałujących w poszczególnych okresach.

Mężczyzna swobodnie leży na trawie, górzysty krajobraz, obok pylący kwiat

Wczesna wiosna to czas pylenia drzew. Brzoza to drzewo bardzo dekoracyjne, które rośnie szybko i wysoko, w związku z czym rozsiewa swoje pyłki niezależnie od pogody. Zarówno w ładne, słoneczne dni, jak i podczas deszczu. W kwietniu pojawiające się pierwsze ciepłe dni skłaniają ludzi do wietrzenia mieszkań, suszenia poduszek na parapetach i balkonach. Sprzyja to gromadzeniu pyłków. Brzoza jest rozpowszechniona na całym terenie Polski, zwłaszcza na północy. 

 

Innymi uczulającymi drzewami w Polsce są leszczyna i olcha.

Leszczyna w przeszłości zakwitała w styczniu, ale coraz cieplejsze zimy powodują wcześniejsze pojawianie się pyłków w powietrzu. Na szczęście leszczyny nie są spotykane powszechnie. Rosną głównie w ogródkach działkowych oraz w sadach leszczynowych. Poza tym pora roku kwitnienia leszczyny nie sprzyja spacerom i ekspozycji na pyłki. 

Olcha to drzewo rosnące na terenach podmokłych, w okolicach rzek i jezior, które produkuje różne stężenia pyłków zależnie od miejsca pomiarów. Kwitnie w marcu albo wcześniej. Ekspozycja na pyłki olchy może dawać bardzo dokuczliwe objawy. Szczególnie podczas wietrznej pogody. Mocno szkodzą oczom, które robią się czerwone, piekące, zaczynają bardzo swędzieć i łzawić. Alergiczne zapalenie spojówek jest objawem, z którym trudno sobie poradzić bez leczenia. Stan zapalny może generować światłowstręt, który czasem uniemożliwia otwarcie oczu i normalne funkcjonowanie. 

Oczywiście w Polsce rośnie mnóstwo gatunków drzew, których pory kwitnienia rozciągają się na inne miesiące. Już od początku maja sezony pylenia zlewają się i przy wdrażaniu leczenia nie ma znaczenia, jaki alergen akurat dominuje w powietrzu.

Wiele osób niesłusznie za przyczynę dolegliwości uznaje topolę, której nasiona opatrzone są pęczkiem miękkiego, białego puchu kielichowego, roznoszonego przez wiatr. Biały puch nie ma właściwości alergizujących. Za objawy alergii odpowiedzialne są trawy, których okres kwitnienia przypadający na czerwiec pokrywa się z okresem owocowania topoli. 

Podobne oskarżenia padają w stronę pyłków drzew iglastych, które są liczne i bardzo widoczne w postaci żółtego osadu zalegającego w maju na wielu powierzchniach: samochodach, parapetach, kałużach, ale nie mają właściwości alergizujących. Podobne obserwacje dotyczą rzepaku, który kwitnie na żółto i przyciąga uwagę. Jest kojarzony z występowaniem objawów nieżytu nosa, zwykle jednak wywoływanego przez trawę.

 

Kolejnym alergenem istotnym w wywoływaniu objawów alergii są pyłki chwastów.

Do najobficiej pylących i najsilniej uczulających chwastów w Polsce należy bylica.

Uczulenie na alergeny pyłku bylicy jest trzecią co do częstości (po uczuleniu na pyłek traw i brzozy) przyczyną okresowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i spojówek w Polsce). Większość objawów alergicznego nieżytu nosa w okresie późnoletnim wywołanych jest przez alergeny pyłku bylicy. Kwitnienie bylicy rozpoczyna się zwykle w połowie lipca, szczyt pylenia przypada na 3. dekadę lipca oraz 1. i 2. dekadę sierpnia.

W okresie największego stężenia pyłków lepiej unikać wieczornych spacerów i w miarę możliwości zamykać okna w mieszkaniach. Można odstąpić od tej zasady krótko po przejściu opadów deszczu. Znakomicie oczyszcza powietrze nie tylko z pyłków, lecz także kurzu i innych drobnych zanieczyszczeń. Aby zapobiec pyleniu, należy kosić trawniki przez pojawieniem się kwiatostanu. Z tego samego powodu należy pamiętać, aby usuwać z rabat chwasty, zanim wydadzą kwiaty.

 

Kalendarz pyleń

Opracowanie treści medycznych we współpracy z Panią

Dr. n. med. Ewą Willac-Janc

Piśmiennctwo:

  1. Ariano R, Canonica GW, Passalacqua G. Possible role of climate changes in variations in pollen seasons and allergic sensitizations during 27 years. Ann Allergy Asthma Immunol. 2010 r;104(3):215-22.
  2. Bousquet J, Ansotegui IJ, van Ree R, Burney PG, Zuberbier T, van Cauwenberge P. European Union meets the challenge of the growing importance of allergy and asthma in Europe. Allergy. 2004;59(1):1-4.
  3. D Amato M, Cecchi L, Annesi-Maesano I, D Amato G. News on Climate Change, Air Pollution, and Allergic Triggers of Asthma. J Investig Allergol Clin Immunol. 2018;28(2):91-97.
  4. Shin JH, Lee DH. How does the pattern of aeroallergen sensitization change over time across all ages? Int Forum Allergy Rhinol. 2017;7(7):652-659.
  5. Rudzki E. Alergeny. Medycyna Praktyczna, Kraków 2008.
  6. http://www.tnsglobal.pl/archiwumraportow/files/2017/05/K.021_Zwierzeta_domowe_O04a-17.pdf
  7. Willak-Janc E, Balińska- Miśkiewicz W. Wpływ kontaktu z psem na rozwój alergii. Alergia 2015;4: 43-46.
  8. Vredegoor DW, Willemse T, Chapman MD, et al. Can f1 levels in hair and homes of different dog breeds: lack of evidence to describe any dog breed as hypoallergenic. J Allergy Clin Immunol 2012;130(4): 904-909.
  9. Hodson T, Custovic A, Simpson A, et al. Washing the dog reduces dog allergen levels, but the dog needs to be washed twice a week. J Allergy Clin Immunol 1999;103(4): 581-585.
  10. Chinn S, Heinrich J, Antó JM, et al. Bronchial responsiveness in atopic adults increases with exposure to cat allergen. Am J Respir Crit Care Med. 2007;176(1):20-6.
  11. Sander I, Lotz A, Neumann HD, et al. Indoor allergen levels in settled airborne dust are higher in day-care centers than at home. Allergy 2018; 73: 1263-1275.
  12. Niesler A,Ścigała G, Łudzeń-Izbińska B. Cat (Fel d1) and dog (Can f1) allergen levels in cars, dwellings and schools. Aerobiologia (Bologna) 2016; 32(3): 571-580.
  13. Sikorska-Szaflik H, Balińska-Miśkiewicz W, Willak-Janc E. Znaczenie wybranych alergenów zwierząt domowych w rozwoju chorób alergicznych (chomik, szczur, mysz).Public Health Forum 2017;3:108-115.
  14. Willak-Janc Ewa. Alergia wziewna u dzieci – nowe możliwości leczenia. Opis przypadku. Forum Pediatrii Praktycznej 2019, 26